"Το τελευταίο καταφύγιο για τους κυνηγημένους είναι οι γιατροί". Με τα λόγια αυτά προλόγισαν οι Γιατροί του Κόσμου την πρόσφατη παρουσίαση του κέντρου υποδοχής μεταναστών στην καρδιά του κέντρου της Αθήνας και τα γραφεία τους στην οδό Σαπφούς. Εδώ και τρεις μήνες στεγάζονται δεκάδες άνθρωποι, ανάμεσά τους παιδιά κι οικογένειες που αναγκάστηκαν να αφήσουν πίσω την παλιά τους ζωή και τις πατρίδες τους. Μοιράζονται την ίδια καθημερινότητα και, παρ' ότι διαφορετικοί, τους ενώνουν τα κοινά τους βιώματα και συχνά η ίδια γλώσσα. Οι περισσότεροι είναι από το Αφγανιστάν, το Κονγκό και τη Συρία. Όλοι από χώρες της Ανατολής και της Αφρικής.
Τους συναντήσαμε και μιλήσαμε μαζί τους για την Οδύσσεια που ξεκίνησε όταν δεν μπορούσαν να ζήσουν πια στον τόπο τους και συνεχίζεται ακόμα και σήμερα, μέσα στα δωμάτια του παλιού κτηρίου των Γιατρών του Κόσμου.
Η ζωή στον ξενώνα και ο φόβος για το "έξω"
Οι μετανάστες ζουν στους μεσαίους ορόφους του κτηρίου. Ο ξενώνας έχει χωριστεί σε ειδικά διαρρυθμισμένες μικρές αίθουσες, που φτάνουν όμως για τις προσευχές των μουσουλμάνων, τα παιχνίδια των παιδιών, τις κουβέντες των μεγάλων, το φαγητό. Η τραπεζαρία είναι το σημείο συνάντησης για τους περισσότερους. Άλλοι παίζουν σκάκι, άλλοι συζητούν, άλλοι διαβάζουν κάποιο βιβλίο. Η ώρα περνάει.
Ακούσαμε να μιλάνε συχνά για την επόμενη μέρα. Φοβούνται ότι θα τους βρει στον δρόμο, καθώς οι περισσότεροι είναι άποροι, άνεργοι και χωρίς κανέναν γνωστό. Το "έξω" για τους μετανάστες σημαίνει κόλαση. Είναι εκτεθειμένοι στη βία των φασιστών και στα μπλόκα της αστυνομίας. Χωρίς ευρώ στην τσέπη, καταδικασμένοι να κοιμούνται στα πεζούλια, με άμεσο κίνδυνο να πέσουν είτε θύματα κλοπής είτε τώρα τον χειμώνα να ξεπαγιάσουν. Μοναδική τους ελπίδα να βγουν έγκαιρα τα χαρτιά για να φύγουν. Όλοι αιτούντες άσυλο, ελπίζουν πως αυτό θα συμβεί όσο θα βρίσκονται στον ξενώνα, το περισσότερο ένα χρόνο.
Όταν η ελπίδα γίνεται εφιάλτης
Οι ιστορίες των περίπου 70 μεταναστών που φιλοξενούνται έχουν πολλά κοινά σημεία. Έφυγαν κυνηγημένοι από τις πατρίδες τους, πούλησαν μια περιουσία σε δουλεμπόρους για να τους περάσουν απ' τα σύνορα, ενώ κόντεψαν να βρεθούν πνιγμένοι, όταν βυθίστηκαν οι βάρκες που τους μετέφεραν, ή νεκροί απ' το ξύλο των αστυνομικών που τους εντόπισαν.
Για την Ελλάδα άκουγαν τα καλύτερα. Δεν είχαν μάθει ούτε για τους μαινόμενους χρυσαυγίτες ούτε για την ανεργία. Κάποιοι, περισσότερο υποψιασμένοι, είδαν την Ελλάδα ως ενδιάμεσο σταθμό για να πάνε σε άλλη χώρα. Οι σκανδιναβικές χώρες, η Γερμανία και η Αυστρία αποτελούν τους βασικούς προορισμούς των μεταναστών. Αρκετοί συγγενείς τους βρίσκονται ήδη εκεί κι έχουν φτιάξει τις ζωές τους.
Ο Αλί από το Αφγανιστάν, 21 χρονών βλέπει το μέλλον του στην Αυστρία. Η μητέρα του εδώ και κάποια χρόνια βρίσκεται εκεί. Ο Αλί, ο οποίος μένει με τ' αδέλφια του στον ξενώνα, εκτός απ' το να γίνει η ζωή του ανθρώπινη θέλει να φροντίσει και τη μάνα του. "Έχω τα χαρτιά που χρειάζεται από την Αυστρία. Το μόνο που θέλω είναι να μ' αφήσουν κι από δω". Στην Ελλάδα μένει 6 χρόνια. 'Μ' αρέσει η χώρα, αλλά δεν μας έχουν φερθεί καλά" λέει και δείχνει το σημάδι στο πρόσωπο του.
"Είναι από σιδερογροθιά. Μας χτύπησαν όταν παίζαμε μπάλα. Μια ομάδα από ντόπιους ήρθε και με το έτσι θέλω μας είπε να φύγουμε απ' το γήπεδο. Αρνηθήκαμε, τους είπαμε να παίξουμε δυο φάσεις ακόμα κι εκείνοι μας επιτέθηκαν". Το περιστατικό συνέβη στη Λαμία. Ο Αλί λέει ότι "οι άνθρωποι στην επαρχία είναι πιο σκληροί απ' ό,τι στην Αθήνα" και προσθέτει ότι 'δεν είναι μόνο Χρυσαυγίτες", δείχνοντας ότι το πρόβλημα του ρατσισμού είναι ευρύτερο.
Θύματα μίσους
Σε βίντεο που προβλήθηκε από τους ΓτΚ, ο Σαΐντ, Ιρανός μετανάστης, καταγγέλλει επίθεση στο Μεταξουργείο από τρεις φασίστες, οι οποίοι του έκοψαν το αυτί! "Με χτύπησαν. Μετά ένας απ' αυτούς έβαλε το χέρι του γύρω από τον λαιμό μου και μου έκανε κεφαλοκλείδωμα και με τα δόντια του μου έκοψε το αυτί. Αιμορραγούσα και το αυτί μου έπεσε στο έδαφος", ανέφερε.
Χιλιάδες ακόμα επιθέσεις έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια, με την ανοχή και αρκετές φορές τη συνέργεια της αστυνομίας, ενώ αρκετές είναι οι περιπτώσεις που οι μετανάστες δολοφονήθηκαν. «Αν ερχόσασταν στη χώρα μου αυτό δεν θα γινόταν ποτέ. Στην Ελλάδα γιατί γίνεται;» αναρωτιέται ο Αλί και προσθέτει ότι στο Αφγανιστάν ο ρατσισμός είναι άγνωστη λέξη.
Από μικρό παιδί ο Αλί είναι μετανάστης, «μια ζωή στους δρόμους». Έχει ζήσει ακόμα σε Πακιστάν, Ιράν και Τουρκία. Ερχόμενος στην Ελλάδα κατάλαβε ότι δεν υπάρχει μόνο μία Ευρώπη, αυτή των ευκαιριών, αλλά κι αυτή της εξαθλίωσης, που δεν διαφέρει πολύ από τις χώρες των μεταναστών. «Μας λέγανε ότι θα παίρνουμε επίδομα 500 ευρώ από το κράτος, ότι θα βρούμε δουλειές, ότι θα μπορούμε να στήσουμε τη ζωή μας».
Πριν πατήσουν καλά - καλά το πόδι τους στην Ελλάδα, βρέθηκαν να τους σημαδεύουν με όπλα. «Οι αστυνομικοί που μας έπιασαν μας ακινητοποίησαν και μας έβαλαν τα όπλα στην πλάτη". Αφού τους άφησαν ελεύθερους, έμειναν τέσσερις μέρες στα παγκάκια.
Με την οικογένειά του βρήκαν αρχικά "καταφύγιο" σε καταυλισμό της Λαμίας. Ο Αλί έπιασε δουλειά σε οικοδομή, τ' αδέρφια του και οι γονείς βρήκαν επίσης από ένα μεροκάματο και σύντομα μπήκαν σε σπίτι. Ο θάνατος του πατέρα του σε τροχαίο και η ανεργία (δούλευε από μικρός σε οικοδομή) τους οδήγησαν ξανά στον δρόμο. Το κέντρο υποδοχής των Γιατρών του Κόσμου αποτέλεσε μια δοκιμασμένη λύση. "Μας είχαν φιλοξενήσει τους πρώτους έξι μήνες μας στην Ελλάδα και τώρα μετά από 6 χρόνια χρειαστήκαμε ξανά τη βοήθειά τους".
Ανεπιθύμητοι στον ξενώνα
Τη στιγμή που λίγα μέτρα πιο δίπλα από τη Σαπφούς ο φόβος και η εξαθλίωση πάνε αγκαζέ, το κέντρο υποδοχής λειτουργεί σαν καταφύγιο. Παρέχει σίτιση, στέγαση, βασικά είδη υγιεινής, υπάρχει νομική υποστήριξη, ενώ γίνονται μαθήματα ελληνικών. Ωστόσο, όπως λένε πολλοί από τους μετανάστες που μένουν στον ξενώνα, υπάρχουν κι εκεί σοβαρά προβλήματα που αφορούν κυρίως το μπάνιο, τη θέρμανση και το φαγητό.
"Έχουμε ζεστό νερό δυο φορές τη βδομάδα από τη 1 μέχρι τις 5. Για 70 άτομα, μεταξύ αυτών και παιδιά, δεν φτάνει. Η θέρμανση κλείνει στις 9, ακόμα και τώρα που έχει κρύο, ενώ για φαγητό το βράδυ μας δίνουν μισή τυρόπιτα. Πες μου, εσύ χορταίνεις μ' αυτό;". Τα παράπονα του Αλί βρίσκουν σύμφωνους και τους υπόλοιπους. Έχουν μιλήσει στους υπεύθυνους για τα προβλήματα, αλλά "δεν έχει δοθεί λύση". Οι μετανάστες μιλούν ακόμα για "εχθρικές" συμπεριφορές σε βάρος τους. Πολλοί φοβήθηκαν να έρθουν στις συναντήσεις μας. "Φοβούνται μην τους διώξουν. Από τότε που ήρθαμε μας είπαν να λέμε σ' εκείνους τα προβλήματα και να μη μιλάμε σε δημοσιογράφους".
Ο Σασάν, 26 ετών από το Ιράν, όπως λέει, έχει "απειληθεί" αρκετές φορές ότι "θα τον πετάξουν έξω". Ο λόγος είναι "ότι τους έχω πει για όλα αυτά τα προβλήματα κι έχω επιμείνει. Μου λένε ότι φωνάζω κι ότι είμαι ο μόνος. Αν δεν 'συμμορφωθώ' θα με διώξουν". Ο Σασάν μετράει μόλις ένα μήνα στην Ελλάδα, αλλά έχει δέσει με τους άλλους μετανάστες του ξενώνα. Παίζει τα παιδιά του Μπιλάλ, που είναι Σύρος, κάνει παρέα με τον Αλί και τον Ουμίτ, που είναι επίσης από το Αφγανιστάν.
Στο Ιράν έβαφε σπίτια. Παιδί γονιών που τον εγκατέλειψαν, αλλά και αγωνιστής. Μαζί με άλλους συμπατριώτες του προσπάθησαν, κόντρα στους νόμους του Ισλαμ, να διεκδικήσουν περισσότερες ελευθερίες. Το καθεστώς Αχμαντινετζάντ τον συνέλαβε και τον φυλάκισε. Όταν βγήκε αποφάσισε να φύγει, να περάσει στην Ελλάδα κι από εκεί να πάει στην Αγγλία για να βρει συγγενείς του.
Τα βασανιστήρια που υπέστη τον σημάδεψαν. "Τα μαλλιά μου άσπρισαν μέσα σε λίγες μέρες. Έχω προβλήματα μνήμης, δεν μπορώ να κινηθώ μόνος μου έξω. Έχω ζητήσει βοήθεια από τους Γιατρούς του Κόσμου".
Για την κατάσταση στον ξενώνα και τη στάση που κρατούν οι ΓτΚ μίλησε στην"Α" και ο Ουμίτ. "Είμαι 19 χρόνων, δεν έχω κανέναν. Δεν έχω σπίτι πίσω, τίποτα. Όταν έσπασα το χέρι μου, πριν έρθω στους ΓτΚ, μου τοποθέτησαν μία λάμα. Οι γιατροί είπαν ότι έπρεπε να βγει σε 3 βδομάδες. Πέρασαν 2 μήνες από τότε και μέχρι πριν από λίγες μέρες είχα το σίδερο στο χέρι μου. Μου το έβγαλαν αφού ήρθες και μας μίλησες". Εντύπωση όμως προκαλεί και ο τραυματισμός διαβητικού, στον οποίο, όπως αναφέρουν οι μετανάστες, δόθηκε μαρμελάδα, με αποτέλεσμα να λιποθυμήσει και πέφτοντας κάτω να σκίσει το φρύδι του.
Γιατροί του Κόσμου: "Υπάρχουν προβλήματα, 'τραβηγμένα' τα παράπονα"
Στην επικοινωνία που είχαμε με τους ΓτΚ παραδέχτηκαν ότι υπάρχουν προβλήματα στον ξενώνα, τα οποία οφείλονται κυρίως στα περιορισμένα κονδύλια που διαθέτουν. Τόνισαν ακόμα όμως ότι αρκετά από τα παράπονα των μεταναστών είναι "τραβηγμένα". "Έχουμε ένα συγκεκριμένο προϋπολογισμό που περιλαμβάνει όλες τις υπηρεσίες. Τα παράπονα θα υπάρχουν, μιλάμε για λαούς με μεγάλες στερήσεις. Δεν γίνεται να είναι όλα στην εντέλεια, άλλωστε αυτό το γνωρίζουν από τη στιγμή που υπογράφουν τους κανονισμούς" τόνισε η γενική διευθύντρια των ΓτΚ, Ευγενία Θάνου.
Σχετικά με τα περιστατικά ανέφερε: Ο 19χρονος είναι μεταφραστής στο πολυϊατρείο. Εμείς μπορούμε να προσφέρουμε πρωτοβάθμια περίθαλψη, επισκεφθήκαμε ορθοπεδικό και μας είπε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα αν δεν βγει. Κανένα νοσοκομείο δεν μπορεί να το καλύψει. Επίσης κανένας διαβητικός δεν παθαίνει σοκ από μαρμελάδα. Απλώς δεν είχε πάρει το φάρμακο που έπρεπε και δεν έφαγε κάτι άλλο από αυτά που είχε το πρωινό μενού".
Η Ε. Θάνου τόνισε επίσης ότι υπάρχει ζεστό νερό σε καθημερινή βάση, εκτός από τα Σαββατοκύριακα, "επειδή λείπουμε", ενώ μέχρι πριν από δύο εβδομάδες πρόσθεσε ότι "ο καιρός ήταν ζεστός"... Το ίδιο ισχυρίστηκε και για τη θέρμανση. Αναφορικά με τη χρηματοδότηση του έργου, οι ΓτΚ μας ενημέρωσαν ότι: "Ακολουθεί όρους οικονομικής διαφάνειας και χρηστής διαχείρισης και γίνεται βάσει των μηνιαίων δαπανών. Οι μηνιαίες δαπάνες συνοδεύονται πάντα από τα αντίστοιχα παραστατικά". Ωστόσο, υπογράμμισαν, "για τη κοινοποίηση εγγράφων δεσμευόμαστε από τους όρους του χρηματοδοτικού μηχανισμού και δεν μπορούμε να τους κοινοποιήσουμε".
"Δεν μας κάνουν χάρη"
"Η βοήθεια πρέπει να 'ναι από την καρδιά σου. Ξέρουμε ότι έξω είναι χειρότερα, αλλά η πρωτοβουλία ακυρώνεται όταν μας το λένε έτσι, λες και μας κάνουν χάρη" λέει ο Μπιλάλ, μετανάστης από τη Συρία με δύο παιδιά. Στην Ελλάδα ήρθε το '98, όταν ακόμα τα πράγματα στη Συρία ήταν καλά, όμως δεν υπήρχαν δουλειές. "Βρήκα εύκολα μεροκάματο κι έμενα με νοίκι κοντά στο Θησείο".
Τα παιδιά του γεννήθηκαν επίσης στην Ελλάδα, αλλά το 2011 αναγκάστηκε να επιστρέψει στη Συρία για σοβαρούς προσωπικούς λόγους. "Δεν φανταζόμουν ότι η κατάσταση θα έφτανε στο σημείο που είναι τώρα. Φτιάξαμε ξανά τη ζωή μας, είχαμε ένα μίνι μάρκετ από το οποίο βγάζαμε όσα χρήματα χρειαζόμασταν". Μια στιγμή, ένας βομβαρδισμός ήταν οι λόγοι που η ζωή του εκτροχιάστηκε ξανά. "Σκοτώθηκαν το ένα μου παιδί κι η δεύτερη γυναίκα μου. Το μαγαζί καταστράφηκε επίσης. Σκέφτηκα ότι, αν γυρνούσα στην Ελλάδα, θα μπορούσα να κάνω μια νέα αρχή". Τα σχέδιά του ναυάγησαν. Τα Μνημόνια κι η κρίση ισοπέδωσαν οποιαδήποτε προοπτική.
"Δεν έβρισκα δουλειά πουθενά. Μείναμε στον δρόμο για μέρες, εγώ άγρυπνος να προστατεύω τα παιδιά". Καθώς περνούσε τα σύνορα για Ελλάδα, λιμενικό εντόπισε τη βάρκα τους. Κάποιοι άλλοι μετανάστες φοβούμενοι ότι θα γυρίσουν πίσω, τρύπησαν τη βάρκα, με αποτέλεσμα να βουλιάξει. "Τα παιδιά έχουν πάθει σοκ. Όχι μόνο επειδή πέσαμε στη θάλασσα, αλλά επειδή οι αστυνομικοί χτυπούσαν με λύσσα τον κόσμο, αφού τον μάζευαν".
"Αφού φύγουμε απ' το κέντρο, μας αφήνουν στην τύχη μας"
Στον ξενώνα τουλάχιστον μένει κάπου. Το μέλλον όμως είναι ο μεγαλύτερος φόβος του. "Μόλις τελειώσει η παραμονή μας εδώ, μας αφήνουν. Δεν έχουμε εγγύηση ότι θα μας στηρίξουν με κάποιο τρόπο οι ΓτΚ. Το μονο που θέλω είναι να μου δώσουν ένα χαρτί για να μπορέσουμε να φύγουμε. Τα παιδιά μου έχουν κανονικά ό,τι χρειάζεται".
Ως μεταβατικό στάδιο χαρακτηρίζουν από την πλευρά τους οι ΓτΚ την παραμονή των μεταναστών στον ξενώνα με σκοπό να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους. "Αν ενδιαφερθούν οι ίδιοι και θέλουν να ενταχθούν στην κοινωνία, μπορούν να το καταφέρουν. Υπάρχουν παραδείγματα οικογενειών κι ανθρώπων που μπόρεσαν να επιβιώσουν αξιοπρεπώς", υπογράμμισε η Ε. Θάνου, βλέποντας το ποτήρι μισογεμάτο.
Η απάντησή της όμως δεν ανακουφίζει τους μετανάστες. "Φοβόμαστε για το μέλλον μας. Ζούμε με αυτό το άγχος κάθε μέρα" λένε. Λίγες ώρες στον ξενώνα αρκούσαν για να καταλάβεις ότι ένιωθαν ξένοι. Ότι βρίσκονται ακόμα στον δρόμο, έτοιμοι να περάσουν όσα σύνορα χρειαστεί, σε μια ατελείωτη πορεία με τελικό προορισμό την αξιοπρέπεια.
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ - ΑΥΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου