Πέντε ερωτήσεις που δεν θα κάνατε σχετικά με την αναπαραγωγή

Η εξελικτική ιστορία της ανθρώπινης αναπαραγωγής μπορεί να διαφωτίσει κάποια από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ζωής.

Ο εντοπισμός των βασικών αρχών της αναπαραγωγής στις απαρχές της εξέλιξης μπορεί να δώσει εξηγήσεις σχετικά με τα γεννητικά κύτταρα, τη σεξουαλική συμπεριφορά και τον τρόπο φροντίδας των απογόνων. Ο Robert Martin, συγγραφέας του «How we do it», στην προσπάθειά του να εξετάσει το ζήτημα αναδεικνύοντας τη σημαντικότητά του στην καθημερινή ζωή απαντά σε πέντε ερωτήματα με τα οποία βρέθηκε αντιμέτωπος.

1. Γιατί οι όρχεις των ανδρών είναι τοποθετημένοι έξω από το σώμα;

Στα περισσότερα θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένων όλων των πρωτευόντων, οι όρχεις κατεβαίνουν από την αρχική τους θέση δίπλα στους νεφρούς, μέσα σε έναν θύλακα, όπως είναι το ανδρικό όσχεο, έξω από τη σωματική κοιλότητα.

Η κάθοδος των όρχεων έχει εξηγηθεί με πολλούς τρόπους. Η πιο αποδεκτή εξήγηση σχετίζεται με την άνοδο της θερμοκρασία του σώματος η οποία είναι χαρακτηριστικό των θηλαστικών. Δεν είναι, ωστόσο, αλήθεια ότι η παραγωγή των σπερματοζωαρίων δεν μπορεί να γίνει σε θερμοκρασία σώματος. Αν και γνωρίζουμε ότι στην περίπτωση του ανθρώπου η υπογονιμότητα μπορεί να απορρέει από τη μη κάθοδο των όρχεων, στην περίπτωση άλλων θηλαστικών, όπως είναι τα δελφίνια, οι ρινόκεροι και οι ελέφαντες, η παραγωγή σπερματοζωαρίων γίνεται από όρχεις που δεν έχουν κατέβει.

Η χαμηλή θερμοκρασία είναι ωστόσο πολύ σημαντική για την αποθήκευση των σπερματοζωαρίων, γι’ αυτό ακόμα και τα προαναφερόμενα θηλαστικά έχουν διάφορους προσαρμοστικούς μηχανισμούς, ώστε να τα αποθηκεύουν σε χαμηλότερες θερμοκρασίες.

2. Πόσα σπερματοζωάρια χρειάζονται για να εξασφαλιστεί η γονιμοποίηση;

Η σύντομη απάντηση στην ερώτηση αυτή είναι ότι μόνο ένα σπερματοζωάριο είναι αρκετό για τη γονιμοποίηση ενός ωαρίου. Στην πραγματικότητα, μάλιστα, είναι καταστροφικό εάν ένα ωάριο γονιμοποιηθεί από περισσότερα από ένα σπερματοζωάρια, γιατί έτσι παρέχεται μεγαλύτερος από τον επιθυμητό αριθμός πατρικών χρωμοσωμάτων. Υπάρχουν ειδικοί μηχανισμοί που εμποδίζουν τη γονιμοποίηση του ωαρίου από περισσότερα από ένα σπερματοζωάρια. Ο αριθμός σπερματοζωαρίων που περιέχονται σε μια μέση ανθρώπινη εκσπερμάτιση φθάνει τα 250 εκατομμύρια. Όταν ο αριθμός είναι μικρότερος από 60 εκατομμύρια, θεωρείται ότι υπάρχει υπογονιμότητα, η οποία βελτιώνεται καθώς ο αριθμός αυξάνεται από τα 60 εκατομμύρια στα 200. Οποιαδήποτε παραπάνω αύξηση, όμως, δεν φαίνεται να ενισχύει παραπάνω τη γονιμότητα.

Από αυτόν τον μεγάλο αριθμό των σπερματοζωαρίων, μόνο μερικές εκατοντάδες τελικά φθάνουν κοντά στο ωάριο. Η μείωση αυτή εξυπηρετεί το ξεκαθάρισμα των ακατάλληλων για γονιμοποίηση σπερματοζωαρίων. Για παράδειγμα, όσα έχουν κακή μορφολογία φιλτράρονται από την τραχηλική βλέννη, ενώ επιπλέον φιλτράρισμα γίνεται στον ωοθηκικό πόρο, έτσι ώστε να αυξηθεί η πιθανότητα να φτάσει στο ωάριο ένα σπερματοζωάριο καλής ποιότητας.

3. Είναι η αλήθεια ότι η συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων στο ανδρικό σπέρμα ολοένα και μειώνεται;

Από το 1974 και μετά, διάφορες μελέτες δείχνουν τη μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων στο ανθρώπινο σπέρμα, η οποία έχει αγγίξει το 50% σε κάποιους εκβιομηχανισμένους πληθυσμούς μέσα στα τελευταία 60 χρόνια.

Πρόκειται όμως για ένα συμπέρασμα που έχει δεχτεί κριτική και αμφισβήτηση από τη στιγμή που υπήρχαν μελέτες που δεν μπορούσαν να τεκμηριώσουν την προαναφερθείσα μείωση. Παράλληλα, η αλλαγή των μέσων μέτρησης των σπερματοζωαρίων μπορεί επίσης να εξηγήσει τον μειωμένο αριθμό σπερματοζωαρίων, εάν και στην περίπτωση άλλων θηλαστικών που χρησιμοποιήθηκαν οι ίδιες μέθοδοι δεν παρατηρήθηκε αντίστοιχη μείωση.

Το πιο ανησυχητικό στην παρούσα φάση είναι πως η μείωση των σπερματοζωαρίων συνοδεύεται από μια αύξηση των ανωμαλιών του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος, όπως είναι η μη κάθοδος των όρχεων, η διαταραγμένη ανάπτυξη του πέους, σε συνδυασμό με αυξημένα ποσοστά καρκίνου στους όρχεις και τον προστάτη. Πολλοί παράγοντες μπορεί να εμπλέκονται, αλλά οι βασικοί υποψήφιοι είναι οι περιβαλλοντικές τοξίνες, οι οποίες μπορούν να μιμηθούν τη δράση των στεροειδών ορμονών. 

4. Υπάρχουν συγκεκριμένες γόνιμες ημέρες για τη γυναίκα; 

Το μοντέλο που τοποθετεί την ωοθηλακιορρηξία στο μέσο του κύκλου, το οποίο έχει θεμελιώσει την ιατρική σκέψη και παρέμβαση από το 1930, χρειάζεται ριζική αναθεώρηση.

Η αλήθεια είναι ότι οι κύκλοι των γυναικών διαφέρουν σημαντικά τόσο στη διάρκεια, η οποία κυμαίνεται από 3 έως 5 εβδομάδες, όσο και στον χρόνο της ωοθυλακιορρηξίας.

Ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι νέα ερευνητικά δεδομένα οδηγούν στο επαναστατικό συμπέρασμα ότι τα σπερματοζωάρια αποθηκεύονται στη μήτρα, με αποτέλεσμα μια συνουσία να μπορεί να καταλήξει σε σύλληψη ακόμα κι εάν λάβει χώρα 10 ημέρες ή και περισσότερο πριν από την ωοθυλακιορρηξία.

Τα δεδομένα αυτά αναδεικνύουν την ανεπάρκεια της μεθόδου του ρυθμού ως μέσου αντισύλληψης, η οποία στηρίζεται στη γνώση ότι το ωάριο και το σπερματοζωάριο έχουν μόνο δύο και μία ημέρες ζωής αντίστοιχα. Ακόμα χειρότερα, η αποφυγή της συνουσίας στο διάστημα της ωοθυλακιορρηξίας αυξάνει τον κίνδυνο γονιμοποίησης με ένα γερασμένο σπερματοζωάριο ή ωάριο, με αποτέλεσμα να είναι πιο πιθανή κάποια εμβρυϊκή ανωμαλία.

5. Γιατί ο τοκετός στον άνθρωπο διαρκεί τόσο και είναι επώδυνος;

Ο τοκετός στους ανθρώπους είναι ιδιαίτερα απαιτητική διαδικασία, η οποία συνήθως διαρκεί πολλές ώρες, ενώ στους πιθήκους διαρκεί μόλις μία με δύο ώρες. Αυτό συμβαίνει γιατί τα νεογνά των ανθρώπων έχουν το διπλάσιο μέγεθος.

Κατά τη διάρκεια του τοκετού το ανθρώπινο έμβρυο περιστρέφεται με σύνθετο τρόπο και καταλήγει φυσιολογικά, έτσι ώστε το πρόσωπο να κοιτά προς την πλάτη της μητέρας, όπως συμβαίνει και στα άλλα πρωτεύοντα. Οι βιολογικές διαστάσεις της κεφαλή του εμβρύου και της πυέλου της μητέρας παρουσιάζουν αυτό που οι στατιστικοί ονομάζουν κανονική κατανομή. Η φυσική επιλογή δρα έτσι ώστε να αποφεύγονται οι μεγάλες κεφάλες των εμβρύων και τα στενά πυελικά κανάλια των γυναικών. Στα άκρα όμως της κατανομής αυτής εμπίπτουν οι περιπτώσεις της κεφαλοπυελικής δυσαναλογίας κατά τις οποίες η κεφαλή του εμβρύου είναι μεγάλη για την πύελο της επιτόκου. 

Παρά το ήδη μεγάλο μέγεθος του κεφαλιού, ο εγκέφαλος των ανθρώπινων εμβρύων μεγαλώνει πολύ περισσότερο μετά τον τοκετό, σε σύγκριση με αυτόν των άλλων θηλαστικών. Στα άλλα πρωτεύοντα κατά τη γέννηση ο εγκέφαλος έχει το μισό μέγεθος από αυτό του ενηλίκου, ενώ στους ανθρώπους έχει μόλις το ¼ του μεγέθους του ενήλικου εγκεφάλου.

Πηγή : edition.cnn.com